Το να βρεθείς ως Μαραθωνοδρόμος κάποια στιγμή της δρομικής σου ζωής αντιμέτωπος με τον «τοίχο» αποτελεί ένα σοβαρό ενδεχόμενο. Τα αίτια λίγο έως πολύ είναι γνωστά. Από την ενεργειακή ανεπάρκεια και την έλλειψη ηλεκτρολυτών μέχρι τον πειρασμό για μια επίδοση πέρα των δυνατοτήτων σου, όλα οδηγούν στο ίδιο αποτέλεσμα. Αυτό που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό είναι οι επιμέρους λεπτομέρειες για αυτή την εξαιρετικά δυσάρεστη έως επώδυνη εξέλιξη.

 

Για την ανάδειξη τους προσέφερε πολύτιμες υπηρεσίες στο δρομικό κοινό ένας Ιρλανδός καθηγητής της επιστήμης των υπολογιστών στο Πανεπιστήμιο του Δουβλίνου. Ο Barry Smyth άρχισε να ενδιαφέρεται για τα δεδομένα του μαραθωνίου πριν από περίπου πέντε χρόνια. Από τότε, έχει δημοσιεύσει αρκετά άρθρα που περιλαμβάνουν δεδομένα τα οποία αναλύουν τις επιδόσεις και ακόμη και την προπόνηση πίσω από την απόδοση.

Στην πιο πρόσφατη εργασία εστιάστηκε στο: «Πώς οι δρομείς μαραθωνίου χτυπούν τον τοίχο», περιλαμβάνοντας μια ανάλυση μεγάλης κλίμακας της κατάρρευσης του αγωνιστικού ρυθμού στον μαραθώνιο. Ο Smyth εμβάθυνε σε σχεδόν 4,1 εκατομμύρια επιδόσεις μαραθωνίου που σημείωσαν 2,7 εκατομμύρια διαφορετικοί δρομείς για 15 χρόνια. Από το 2005 έως και το 2019! Για κάθε επίδοση, συγκέντρωνε τους χρόνους από τα περάσματα ανά 5 χιλιόμετρα (split 5km), συγκεντρώνοντας 8 χρόνους (8x5km=40km) συν το τελικό πέρασμα των 2.195 μέτρων μετά το 40^ο χιλιόμετρο.

Για να περιορίσει το δείγμα με στόχο την αποφυγή σφαλμάτων ή λανθασμένων συμπερασμάτων ο Smyth τελικά κατέληξε σε μια λίστα 717.000 μοναδικών δρομέων-ατόμων για τους οποίους μπόρεσε να εντοπίσει πολλές συμμετοχές τους σε διαφορετικούς Μαραθωνίους. Αυτό του επέτρεψε να βγάλει συμπεράσματα για τη δρομική πορεία του κάθε αθλητή ενώ κατάφερε να συγκεντρώσει επιδόσεις που εκτείνονταν χρονικά προς τα πίσω και προς τα εμπρός κατά εννέα χρόνια από το χρονικό σημείο που επετεύχθη η καλύτερη προσωπική επίδοση για καθένα από τους 717.000 δρομείς.



Ο Ιρλανδός ακαδημαϊκός με αυτό το τεράστιο πλήθος στοιχείων μπορούσε να ασχοληθεί με δεκάδες παραμέτρους ωστόσο επέλεξε να επικεντρωθεί καταρχάς στις διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών δρομέων που «χτύπησαν τον τοίχο», πόσο τους στοίχισε σε απώλεια χρόνου και πότε είναι πιο πιθανό να συμβεί αυτό το φαινόμενο κατά τη διάρκεια της δρομική τους πορείας.

Για να δημιουργήσει μια «βάση» (η οποία ωστόσο είναι υποκειμενική) ο Smyth καθιέρωσε για τις ανάγκες της μελέτης του έναν δικό του ορισμό για το πότε η απώλεια χρόνου ερμηνεύεται ως «χτύπημα στον τοίχο». Έτσι πήρε τα περάσματα των 5km  μετά το 25^ο χιλιόμετρο έως τον τερματισμό και τα συνέκρινε με τα περάσματα από το 5^ο χιλιόμετρο έως το 20^ο .Θεώρησε ότι οι δρομείς που επιβράδυναν τουλάχιστον κατά 20% στο δεύτερο μισό του αγώνα συγκριτικά με το πρώτο μισό εντάσσονταν αυτομάτως στη κατηγορία του «τοίχου».

Άνδρες ή γυναίκες είναι πιο πιθανό να «χτυπήσουν τον τοίχο»;

Το 28% των ανδρών δρομέων «χτύπησε τον τοίχο» έναντι μόλις 17% των γυναικών δρομέων. Μάλιστα αυτές οι διαφορές διατηρήθηκαν σχετικά σταθερές όταν αναλύθηκαν και επιδόσεις διαφορετικών επιπέδων αθλητών αλλά και διαφορετικών ηλικιακών ομάδων.

Οι γυναίκες έτειναν να «χτυπούν τον τοίχο» ελαφρώς νωρίτερα από τους άνδρες – στα 29.300 μέτρα έναντι 29.600 μέτρων - αλλά το αίσθημα της κατάρρευσης διήρκησε για μικρότερη απόσταση συγκριτικά με τους άνδρες – 9.610 μέτρα έναντι 10.700 μέτρων-. Αυτό σήμαινε ότι περισσότερες γυναίκες ανέκαμψαν από το αργό τρέξιμο πριν από τη γραμμή τερματισμού από ό,τι οι άνδρες, οι οποίοι τερμάτισαν υπό σχετική κατάρρευση.

Πόσο χρόνο θα χάσετε όταν «χτυπήσετε τον τοίχο»;

Κατά μέσο όρο, οι άνδρες έχασαν 31,5 λεπτά και οι γυναίκες 33,2 λεπτά. Οι άντρες επιβράδυναν περισσότερο όταν «χτύπησαν τον τοίχο», υποφέροντας από μια σχετική επιβράδυνση κατά 40% έναντι 37% για τις γυναίκες. Αυτό υπολογίστηκε συγκρίνοντας τον χρόνο τερματισμού του δρομέα στον συγκεκριμένο μαραθώνιο όπου διαπιστώθηκε ότι «χτύπησε τον τοίχο», με το χρόνο του ατομικού του ρεκόρ σε έναν άλλο μαραθώνιο.

 

Σε ότι αφορά τη διαφορά στο χρόνο τερματισμού δεν χωρά σύγκριση αφού ούτως ή άλλως οι άνδρες είναι γρηγορότεροι –άσχετα αν αντιμετωπίζουν συνθήκες κατάρρευσης-.Ωστόσο έχει ενδιαφέρον ως στοιχείο. Έτσι από τα δεδομένα του Smyth, οι άνδρες με HTW(hit the wall) είχαν μέσο χρόνο τερματισμού 4:37 έναντι των γυναικών που είχαν κατά μέσο όρο 5:07.

Πότε είναι πιο πιθανό να «χτυπήσετε τον τοίχο»; 

Τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να χτυπήσουν τον τοίχο εντός τριών ετών πριν καταφέρουν να σημειώσουν το ατομικό τους ρεκόρ. Αυτό είναι το χρονικό διάστημα όπου βελτιώνονται και εξελίσσονται δρομικά ωστόσο δεν έχουν συμπληρωθεί όλα τα κομμάτια του «δρομικού παζλ» γεγονός που σε συνδυασμό με την έλλειψη της εμπειρίας τους οδηγεί σε λανθασμένη στρατηγική και διαχείριση του αγώνα που έχει ως αποτέλεσμα τη συνάντηση με το... ΗΤW. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου των 3 ετών, το 40% των ανδρών είναι πιθανό να βιώσουν το HTW έναντι του 28% των γυναικών.

Μάλιστα ακόμη νωρίτερα μεταξύ 9 έως 4 χρόνια πριν το ατομικό ρεκόρ, τα αντίστοιχα ποσοστά είναι χαμηλότερα: 26% (άνδρες) και 16% (γυναίκες). Ενώ στα τρία χρόνια μετά το ατομικό ρεκόρ, τα ποσοστά είναι 32% (άνδρες) και 21% (γυναίκες). Η εξήγηση για αυτή τη διακύμανση ίσως βρίσκεται στο «κυνήγι» του ατομικού ρεκόρ. Όσο νιώθουμε ότι πλησιάζουμε πιο κοντά σε μια ατομική επίδοση αυξάνονται και οι πιθανότητες για λάθη και HTW. Όσο πιο μακριά βρισκόμαστε μειώνονται. Τόσο για το πριν (9 με 4 χρόνια πριν) που είναι φυσιολογικό, όσο και για το μετά (3 χρόνια μετά) και αυτό γιατί εικάζεται ότι οι δρομείς μετά την επίτευξη του ατομικού ρεκόρ ... τραβάνε το πόδι από το γκάζι τουλάχιστον για κάποιο χρονικό διάστημα.

Ποιος υποφέρει περισσότερο από το HTW, οι γρήγοροι ή οι πιο αργοί δρομείς;

Η απάντηση εδώ είναι ξεκάθαρη αν και εκ πρώτης ανάγνωσης, αντιφατική. Υποφέρουν περισσότερο οι ταχύτεροι δρομείς. Ίσως περιμένει κανείς ότι επειδή είναι και καλύτεροι και ίσως και πιο έμπειροι θα βιώσουν ηπιότερα το «χτύπημα στον τοίχο» αλλά δεν προκύπτει κάτι τέτοιο. Σύμφωνα με την ανάλυση «Οι ταχύτεροι δρομείς συνδέονται με υψηλότερο κόστος όταν χτυπούν στον τοίχο». Ο Smyth πιστεύει ότι αυτό το εύρημα είναι συνάρτηση του γεγονότος ότι οι γρήγοροι δρομείς έχουν πολύ γρήγορα προσωπικά ρεκόρ. Όταν επιχειρούν να καταρρίψουν αυτά τα ρεκόρ, ρισκάρουν πολύ. Επίσης, οι πιο αργοί δρομείς μπορεί να έχουν αναλογικά πιο αργά PΒ(Personal Best) γιατί ίσως να μην προσπάθησαν τόσο σκληρά στους καλύτερους μαραθωνίους τους όσο έκαναν οι γρήγοροι δρομείς. Αυτό σημαίνει ότι οι πιο αργοί δρομείς μπορεί να έχουν περισσότερα περιθώρια λάθους εάν δεν διαχειριστούν σωστά έναν μαραθώνιο.

 

ΜΕΣΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟΥ ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΥ ΚΑΙ ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΩΝ ΔΡΟΜΕΩΝ ΠΟΥ «ΧΤΥΠΟΥΝ ΤΟΝ ΤΕΙΧΟ» (HTW):

(O πίνακας περιλαμβάνει δεδομένα από μερικούς μαραθωνίους (συμπεριλαμβανομένων των 6 μεγάλων μαραθωνίων παγκοσμίως) που δίνουν μια εικόνα της προσέγγισης του Smyth)

Δείτε το δάσος και όχι το δέντρο

Αυτά τα στοιχεία αναμφισβήτητα παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον ωστόσο δεν θα πρέπει να αποπροσανατολίσουν από το βασικό ζήτημα που δεν είναι άλλο από τους λόγους που οδηγούν στο φαινόμενο του «τοίχου». Δεν πρέπει να χάνουμε τη μεγάλη εικόνα. Οι λόγοι για το HTW και τα αποτελέσματα του HTW είναι σε μεγάλο βαθμό παρόμοια σε όλους τους δρομείς. Πιθανότατα δεν προπονήθηκαν αρκετά ή σωστά. Δεν εξασκήθηκαν στη στρατηγική της τροφοδοσίας και της ενυδάτωσης ή δεν τα εφήρμοσαν σωστά κατά τη διάρκεια του αγώνα. Το αποτέλεσμα αυτών των λαθών είναι επώδυνο.

 

Τόσο ο ίδιος ο δρομέας όσο ακόμη και ο προπονητής του (εάν υπάρχει) έχουν τη δυνατότητα να επιβάλλουν κάποιο επίπεδο ελέγχου σχετικά με το εάν θα «χτυπήσει τον τοίχο» εστιάζοντας στη λήψη καλύτερων αποφάσεων. Και όπως επιβεβαιώνεται από την έρευνα αυτές οι καλύτερες αποφάσεις θα μπορούσαν να είναι ιδιαίτερα χρήσιμες στους άνδρες δρομείς και σε όλους τους μαραθωνοδρόμους που κυνηγούν ένα προσωπικό ρεκόρ.