Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 έγινε διαθέσιμη μια ενέσιμη συνθετική ορμόνη, η ανασυνδυασμένη ερυθροποιητίνη (rEPO), η οποία διεγείρει τον μυελό των οστών να παράγει περισσότερα ερυθρά αιμοσφαίρια. Αρχικά αναπτύχθηκε για ασθενείς με νεφρική αιμοκάθαρση, χρησιμοποιήθηκε γρήγορα από αθλητές αντοχής, αρχικώς ποδηλάτες, για να ενισχύσουν την απόδοση.

 

Μεταξύ 1987-1990, 19 Ολλανδοί και Βέλγοι ποδηλάτες πέθαναν σε συνθήκες που έδειχναν πιθανή κατάχρηση του rEPO. Οι θάνατοι γενικά συνέβαιναν ενώ το σώμα ήταν σε ηρεμία και ο καρδιακός παλμός στο χαμηλότερο σημείο του, έτσι ώστε η καρδιά να μην μπορεί να κάνει το έργο της ώθησης του αίματος γύρω στα υπόλοιπα όργανα του σώματος.

Στα μεταγενέστερα χρόνια οι ποδηλάτες χρησιμοποιούσαν καρδιολογικά μόνιτορ συνδεδεμένα με συναγερμό που θα έδειχνε πότε ο καρδιακός τους ρυθμός επιβραδύνονταν σε επικίνδυνο χαμηλό,συνήθως σε κατάσταση ξεκούρασης ή ύπνου.Όταν ο βομβητής ενεργοποιούνταν άμεσα ανέβαιναν(ακομη και στον ύπνο τους) σε ενα στατικο ποδηλατο για να προλάβουν να αποκαταστήσουν έναν «κανονικό» καρδιακό ρυθμό.

Όταν το φαινόμενο πήρε μεγάλες και σίγουρα επικίνδυνες διαστάσεις για την υγεία των αθλητών η παγκόσμια ομοσπονδία ποδηλασίας αναγκάστηκε να λάβει μέτρα θέτοντας αρχικώς ανώτατο επιτρεπόμενο όριο στην αύξηση του αιματοκρίτη,η οποία δεν μπορούσε να ξεπερνά το 50% απο τη μέση φυσιολογική τιμή. Τα κανονικά επίπεδα αθλητών αντοχής είναι περίπου 46% πάνω απο τη μέση φυσιολογική τιμή ενός ανθρώπου που δεν αθλείται ενώ μπορούν να αυξηθούν ελαφρώς περαιτέρω με συνεχή προπόνηση σε υψόμετρο.

Στα τέλη του 1990 άρχισαν να εισέρχονται στη χρήση ανασυνδυασμένης ερυθροποιητίνης (rEPO) και άλλοι αθλητές αντοχής.Οι πρώτοι που ακολούθησαν τους ποδηλάτες ήταν οι δρομείς που ¨επωφελήθηκαν¨ απο την πειραματική γνώση που είχε συσσωρευτεί από τους ποδηλάτες. Παρά το γεγονός ότι ήδη σχεδόν 10 χρόνια νωρίτερα ,η παγκόσμια ομοσπονδία στίβου είχε λάβει αποφάσεις κατά του ντόπινγκ αίματος, μέχρι και τέλη του 1990 δεν υπήρχε αποτελεσματικό τεστ ανίχνευσης για την ανασυνδυασμένης ερυθροποιητίνη(rEPO). Eπόμενως και κανένας κίνδυνος ή απειλή για τους αθλητές να αποκλειστούν απο την αγωνιστική δράση αφού δεν μπορούσε να ανιχνευθεί το ντοπάρισμα τους στη συγκεκριμένη ουσία.

Ελλείψει «διαβατηρίων αίματος» και του προφίλ αίματος που αποτελεί στις ημέρες μας τον καθρέπτη του αθλητή, την εποχή εκείνη μόνο το «διαβατήριο επιδόσεων» μπορούσε να γεννήσει υποψίες ,οι οποίες και πάλι δεν μπορούσαν να τεκμηριωθούν επιστημονικά.

Υπήρχαν εκατοντάδες δρομείς της εποχής που άρχισαν να βελτιώνουν θεαματικά τις επιδόσεις χωρίς να έχει αλλάξει κάτι θεαματικά είτε στον μοντέλο προπόνησης τους, είτε στον εξοπλισμό τους (π.χ. παπούτσια). Μαραθωνοδρόμοι από αγώνα με αγώνα βελτίωναν τις επιδόσεις τους κατά αρκετά λεπτά. Έτσι πολύ σύντομα το sub 2:10 στον Μαραθώνιο αποτέλεσε μια κανονικότητα.

Αυτό που τροφοδότησε τον ανταγωνισμό τις τελευταίες τρεις δεκαετίες ήταν η έλευση του επαγγελματισμού σε αυτό που υποτίθεται ότι ήταν ερασιτεχνικό άθλημα. Όταν άρχισαν να θεσπίζονται σημαντικά χρηματικά έπαθλα στις μεγάλες διοργανώσεις το δέλεαρ εκτινάχθηκε και μοιραία πολλοί αθλητές μπήκαν στον πειρασμό του ντόπινγκ.

Σχεδόν παράλληλα σε επιστημονικό επίπεδο η έρευνα προχωρούσε για να βρεθούν αξιόπιστα τεστ ανίχνευσης της χρήσης rEPO,και όταν κατέστη πλέον εφικτό μπήκε στο στόχαστρο τη χρήση της.

Εως 6% αύξηση της απόδοσης απο την απαγορευμένη rEPO

Η ανασυνδυασμένη ανθρώπινη ερυθροποιητίνη (rHuEpo) αυξάνει τη μάζα της αιμοσφαιρίνης (Hbmass) και τη μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου (O2 max). To 2013 μια ομάδα 9 επιστημόνων απο τα πανεπιστήμια της Γλασκώβης στο Ηνωμένο Βασίλειο και της Αντίς Αμπέμπα της Αιθιοπίας, ανάμεσα τους και δυο Έλληνες (Ευαγγελία Δασκαλάκη και Γιάννης Πιτσιλάδης), προχώρησαν σε μια εκτεταμένη μελέτη για να διαπιστωθεί ποιο είναι το κέρδος με αριθμούς απο τη χρήση της r EPO και να αποτυπωθεί με σαφήνεια πως η παράνομη χρήση της συμβάλλει στην βελτίωση των επιδόσεων έναντι εκείνων που αγωνίζονται καθαροί.

Η ερευνητική ομάδα εστιάστηκε στους δείκτες μέτρησης της μάζας της αιμοσφαιρίνης καθώς και της χρονομετρημένης επίδοσης των αθλητών μετά από χορήγηση ανασυνδυασμένης ερυθροποιητίνης.

Η μελέτη τους καθόρισε τη χρονική πορεία των αλλαγών στην μάζα της αιμοσφαιρίνης (Hbmass), τη VO2 max καθώς και την απόδοση χρονοδοκιμής εκτέλεσης μετά από 4 εβδομάδες χορήγησης rEpo για να προσδιοριστεί εάν οι εργαστηριακές παρατηρήσεις θα μεταφραστούν σε πραγματικές βελτιώσεις στην απόδοση τρεξίματος στο πεδίο.

Συμμετείχαν 19 ελίτ δρομείς στους οποίους χορηγήθηκαν ενέσεις rHuEpo 50 IU• kg− 1 μάζας σώματος κάθε δύο ημέρες για 4 εβδομάδες. Η Hbmass προσδιορίστηκε εβδομαδιαία χρησιμοποιώντας τη βελτιστοποιημένη μέθοδο επανεισπνοής μονοξειδίου του άνθρακα έως 4 εβδομάδες μετά τη χορήγηση.

Η απόδοση της χρονομέτρησης VO2 max στην απόσταση των 3.000 μέτρων μετρήθηκαν πριν, μετά τη χορήγηση και στο τέλος της μελέτης. Τα αποτελέσματα επιβεβαίωσαν αυτο που αποδείκνυε και κατακόρυφη βελτίωση των επιδόσεων.

Σε σχέση με την αρχική τιμή, η απόδοση στο τρέξιμο βελτιώθηκε σημαντικά κατά ~ 6% μετά τη χορήγηση (10∶ 30±1∶ 07 λεπτά: δευτ. έναντι 11∶ 08±1∶ 15 λεπτά: δευτ., p< 0,001) και παρέμεινε σημαντικά βελτιωμένη κατά περίπου 3 % εως και 4 εβδομάδες μετά τη χορήγηση (10∶ 46±1∶ 13 min: sec, p<0,001).

 

Η VO2 max αυξήθηκε σχεδόν κατα 5 μονάδες μετά τη χορήγηση (60,7±5,8 mL• min− 1• kg− 1 έναντι 56,0±6,2 mL • min− 1• kg− 1, p< 0,001) και παρέμεινε σημαντικά αυξημένη εως και 4 εβδομάδες μετά την rHuEpo (58,0±5,6 mL• min− 1• kg− 1, p= 0,021).

Ο αιματοκρίτης( Hbmass) αυξήθηκε σημαντικά στο τέλος της χορήγησης σε σύγκριση με την αρχική τιμή (15,2±1,5 g• kg− 1 έναντι 12,7±1,2 g• kg− 1, p<0,001). Ο ρυθμός μείωσης του Hbmass προς τις βασικές τιμές μετά την rHuEpo ήταν παρόμοιος με εκείνον της αύξησης κατά τη χορήγηση (− 0,53 g• kg− 1• εβδ− 1,) έναντι 0,54 g• kg− 1• wk− 1, CI (0,46, 0,63).

Στο διάγραμμα 1 αποτυπώνεται με αριθμούς το πως βελτιώνονται οι επιδόσεις με την παράνομη χρήση της r EPO. Οι μετρήσεις δεν αφήνουν κανένα περιθώριο για την εξαπάτηση που επιχειρείται απο της χρήστες της ουσίας έναντι των υπολοίπων συναθλητών τους.Για παράδειγμα στην απόσταση των 3.000 μέτρων ύστερα απο χρήση μολις δυο εβδομάδων μπορεί η επίδοση του ίδιου αθλητή να βελτιωθεί κατα 32 δευτερόλεπτα και η VO2max απο 60.3 ml/min/kg να φτάσει σε 14 ημέρες σε 64.4 ml/min/kg!

Διάγραμμα 1

Στο διάγραμμα 2 αποτυπώνεται η θεαματική βελτίωση τον αιματολογικών δεικτών ύστερα απο χρήση. Ο αιματοκρίτης μέσα στις δύο πρώτες εβδομάδες χρήσης φθάνει το 44.7 έναντι 41.9 πριν τη χρήση ενώ στο τέλος των τεσσάρων εβδομάδων χρήσης εκτινάσσεται σε 49.2 ενώ εξακολουθεί να παραμένει σε υψηλά επίπεδα εως και 1 μήνα μετά τη διακοπή της χρήσης διατηρώντας σχεδόν το 50% της αρχικής βελτίωσης του δείκτη.

Διάγραμμα 2

Τι σημαίνουν όλα αυτά για τις επιδόσεις του Μαραθωνίου;Ας το δούμε με αριθμούς. Εαν υποθέσουμε οτι ενας δρομέας είναι καθαρός και σύμφωνα με την προπόνηση και το αγωνιστικό του επίπεδο εκτιμάται οτι μπορεί να σημειώσει μια επίδοση μεταξύ 2:20-2:22, τότε με τη χρήση της rEPO σε μόλις δύο έως τέσσερις εβδομάδες μπορεί να βελτιώσει την επίδοση του κατα 8 και πλέον λεπτά, τερματίζοντας με 2:14 !

Με τη διαφορά οτι το ατομικό ρεκόρ του συγκεκριμένου αθλητή θα είναι γεμάτο με αθλητική διαφθορά και εξαπάτηση.

Πηγή:

doi.org/10.1371/journal.pone.0056151